Kamis, 31 Maret 2011

JAMASAN GONGSO


Jamasan Gong Pusaka Kiai Kaduk Manis dan Kiai Guntur Madu milik Bapak Suhandi Dsn Sumur Ds Tambak Watu Purwosari
Suatu ritual yang diadakan setiap tahun pada bulan suro sebagai wujud nguri nguri kabudayan jawi, sehingga kita tak lupa akan kebudayaan yang adiluhung, sehingga dapat mengakar kembali di tanah pertiwi.
Bapak Suhandi Pemilik Gong Pusaka

Gong Pusaka Kiai Guntur Madu

Juru Jamas dan Crew

Crew Jamasan Gongso

Prosesi Jamasan Gongso oleh Drs. Wawan Yenuarto, S.Sn / Ki Guno Curiga

Pra Prosesi

Kembul Bujana Ondrowino

Acara Wayangan Gagrak Jawa Timuran Lakon Wahyu Gojali Sutho
oleh Ki Kunto Wibisono, S.Pd

Kamis, 10 Maret 2011

EKSPEDISI ALAM RAYA

EKSPEDISI ALAM RAYA I
( Trowulan Mojonerto )


(Tim Ekspedisi Alam Raya I )

Lokasi EKSPEDISI ALAM RAYA I

Makam Sunan Lawu
Makam Panjang

Sumur Majapahit

Tirta Kamandanu


EKSPEDISI ALAM RAYA II
( Coban Baung Purwodadi )

( Tim Ekspedisi Alam Raya II )

Lokasi EKSPEDISI ALAM RAYA II

Coban Baung Purwodadi

( Makam Mbah Wali Sukorejo )

Rabu, 10 November 2010

WAHYU HASTA BRATA / MAKUTHA RAMA


Di masa globalisasi seperti saat sekarang Anda pasti sudah mengenal / mendengar teori-teori tentang kepemimpinan dari mana-mana bagian dunia. Marilah kita tengok kembali ke dunia pewayangan kita, apa yang dituturkan pewayangan mengenai kepemimpinan. Dalam lakon wayang kita mendengar ajaran Astabrata. Asta adalah delapan, brata adalah laku / perilaku. Delapan perilaku yang diharapkan bisa dilaksanakan seorang pemimpin agar berhasil dalam memimpin orang lain / masyarakat. Astabrata diilhami oleh sifat unsur alam raya : bumi (tanah), maruta (angin), samodra (laut/air), candra (bulan), surya (matahari), akasa (langit), dahana (api) dan kartika (bintang).

Ada dua versi mengenai dari siapa, kepada siapa ajaran Astabrata ini disampaikan. Pertama : di cerita Ramayana, Sri Rama memberi wejangan Astabrata kepada Wibisana ketika akan menjadi raja Lengkapura. Kedua : di lakon carangan “Wahyu Makutharama”, Begawan Kesawasidhi memberi wejangan Astabrata kepada Arjuna. Di bawah ini saya laporkan apa yang ada di buku tentang Astabrata versi kedua, tanpa maksud analisa.

Astabrata yang di pakeliran lakon carangan dapat dibaca di buku “Makutharama” dikarang dan diterbitkan oleh Ki Siswaharsoyo, Yogyakarta, 1963 = cetakan ke 5. Nasehat Begawan Kesawasidhi kepada Arjuna adalah sebagai berikut :

(didalam tanda “ ... “ adalah kutipan wutuh dari buku tersebut dan tetap dipertahankan dalam bahasa Jawa sekalian untuk latihan bahasa Jawa bagi yang belum begitu paham bahasa Jawa) :

 

Siji = Setunggal (halus) = Eka (Sansekerta).

“ Laku hambeging kisma. Lire : tansah murah asih marang sapa bae kang nyuwun den murahi. Amarga kisma iku tansah ngatonake dedanane. Tanem tuwuh cecukulan minangka bogane sagung dumadi, ora liya saka wulu wetuning bantala. Sanadyan anggane pinulasara in janma, pinaculan dinudhukan, parandene kisma malah ngatonake kamurahane, mas sesotya pepelikan warna-warna dadya kaskayane kang mulasara. Mangkono hambeging kisma. “

Kisma (pdl/pedalangan) = bantala (pdl) = donya = bumi = bumi

Lindhu = gempa

Donya horeg = bumi bergetar

 

Loro = Kalih (halus) = Dwi (Sans).

“ Laku hambeging tirta. Lire : tindak anorraga, lumuh ngungkul-ungkuli, tan ngendhak gunaning liyan. Jer tirta iku tansah watak warata tur dayane anggung ngasrepi dadya usadaning kotoran. “

 

Tirta (pdl) = warih (pdl) = tonya (halus) = banyu = air

Tonya umub (halus) = air mendidih

Wedang = minuman

 

Telu = Tiga (halus) = Tri (Sans).

“ Laku hambeging samirana. Lire : tansah naliti sanggya sasana. Tumrap lelabuhaning Nata, tansah niti priksa marang kawula dasih, suker sakit kinawruhan sarana talaten atul. Jer lakuning samirana iku anggung nusupi sanggya sasana. “

Lihat samirana di butir delapan.

 

Papat = Sekawan (halus) = Catur (Sans).

“ Laku hambeging samodra. Lire : jembar miwah sabar ing panggalih. Kamot momoting panggalih, kapanduking suka kingkin sasadone den adu manis, datan jujul datan surut lamun kataman ing sak serik sameng dumadi. Jer samodra iku sanyata angalangut tanpa tepi. Kajogan sarah prabatang miwah tirtaning narmada pira-pira, parandene orak sesak ora luber. “

Jaladri (pdl) = janawi (pdl) = samodra (halus) = laut = laut

 

Lima = Gangsal (halus) = Panca (Sans).

“ Laku hambeging candra. Lire : tansah madangi saindenging bawana. Tumrap lelabuhaning ratu, tansah mamardi pangawikan lan kagunan marang kawula dasih sarana wulanging dwija sogata samurwating dununge. Kutha desa sanadyan lengkehing wukir, sadrajat sapangkat padha sinungan pamardi putra. “

Candra (pdl) = (m)bulan = bulan.

(m)bulanipun ndadari = bulan purnama

 

Enem = Enem (halus) = Sad (Sans)

“ Laku hambeging baskara. Lire : tansah aweh daya kekiyatan marang sanggya gumelaring jagad. Segara nguwab dadi mendhung temah dadi udan, ora liya saka dayane raditya. Bumi mekar nuwuhke cecukulan, iya marga saka kedayan sunaring bagaskara. Tumrap lelabuhaning ratu, anggung paring kekiyatan marang kawula dasih. Nangkoda nara kisma nara karya kang kasekengan, padha antuk sihing ratu minangka pawitan. Sanadyan ing tembe kudu nyaur, nanging sarana sarenti sawuse ngundhuh wohing karya. “

Bagaskara (pdl) = baskara (pdl) = raditya (pdl) =

surya (halus) = srengenge = matahari

Srengenge mlethek = matahari terbit

Srengenge angslup = matahari terbenam

 

 

Pitu = Pitu (halus) = Sapta (Sans)

“ Laku hambeging dahana. Lire : angrampungi. Ora ana sawiji-wiji kang ora lebur dening dahana. Tumrap lelabuhaning Nata, pangawak pradata luhur. Sakabehing prakara kang konjuk ngarsa Nata, kudu rampung paripurna kang pinancas kanthi adil para marta. “

Dahana (pdl) = agni (pdl) = latu (halus) = geni = api

Geni mangalat-ngalat = api berkobar-kobar

 

Wolu = Wolu (halus) = Asta (Sans).

“ Laku hambeging kartika. Hambeg kartika, uga sinebut hambeg wukir. Lire : teguh santosa. Sanadyan sinerang maruta sindhung riwut, parandene bayu bajra malah piyak nganan ngering labet kasor prabawa lan adeging wukir. Tumrap lelabuhaning Nata, sabarang kang wus dhumawuh kudu tetep tumindak tan kena owah. “

Kartika (pdl) = lintang =bintang

Lintangipun abyor (halus) = bintangnya banyak berkelipan

Wukir (pdl) = arga (pdl) = gunung = gunung

Gunung njeblug = gunung meletus

Maruta (pdl) = bayu (pdl) = samirana (pdl) = angin = angin

Sindhung riwut (pdl) = angin ribut

Lesus = puting beliung

Angin semilir = angin sepoi-sepoi

 

Catatan tambahan untuk hitungan basa Jawa :

Sanga = Sanga (halus) = Nawa (Sans).

Sepuluh = Sedasa (halus) = Dasa (Sans). )

 

Demikian menurut Ki Siswaharsoyo. Lakon carangan Wahyu Makutharama ini sangat digemari masyarakat dan sering di pagelar kan.


(diunggah pertama 12 Juni 2009 : Budi Adi Soewirjo)

DASA SILA SUTASOMA

DASHA SHILA SUTASOMA

Karya Mpu Tantular

oleh : alangalangkumitir

Pada Mei 15, 2008

 

 

1.      Aja Sira Anlarani Hati Nin Non

         Jangan Menyakiti Perasaan Orang Lain (dan jangan mengacaukan pikiran orang lain)

2.      Aja amidanda Tan Sabenere

         janganlah menjatuhkan hukuman yang tidak adil

3.      Aja amalat Duwe Nin Wadwa Nira

         Janganlah menjarah harta rakyatmu

4.      Aja Tan Asih In daridra

         Janganlah menunda kebaikan terhadap mereka yang kurang beruntung

5.      Luluta Rin Pandita

         Mengabdilah pada mereka yang sadar

6.      Aja Sira Katungkul Ing Kagunan, Amujya Nabhaktya

         Janganlah menjadi sombong, walau banyak orang menghormatimu

7.      Aja Memateni Yen Tan Sabenere

         Janganlah menjatuhkan hukuman mati, kecuali menjadi tuntutan keadilan

8.      Uttama Si Yen Sira Akalisa Rin Pati,

         Adalah yang terbaik, jika kau tidak takut mati,

9.      Sampuraha Rin Tiwas

         dan bersabar dalam keadaan susah

10.   Anulaha Saama Daana Aja apilih Jana

         (adalah yang terbaik) Jika kau berjiwa besar dan memberi tanpa pilih kasih

 

Rabu, 24 Desember 2008

Foto - foto


( Indrokilo )


( Gentong Keramat )


( Palenggahan Bung Karno )


( Pertapaan & palenggahan Bung Karno )


( Goa Gambir )


( Patung Panji )


( Pintu Masuk Pertapaan Indrokilo )

KEJAWEN


Kejawen merupakan suatu aliran atau faham yang berkembang di kalangan orang jawa, yang merupakan perpaduan antara animisme, dinamisme dan budaya yang sangat kental di Jiwa manusia Jawa.

Banyak kalangan yang menyebutkan bahwa faham kejawen musrik atau menyekutukan tuhan atau ajarannya Syekh Siti Jenar.
Mungkin semua itu salah!
Karena dalam ajaran Kejawen tidak ada unsur menyekutukan Tuhan, mereka / para penganutnya tetap mempercayai Tuhan, yang islam tetap menyembah Allah, yang Budha tetap menyembah Tuhannya begitu juga Hindu dan Kristen, karena Kejawen itu bukan suatu Agama melainkan suatu ajaran saja.
Kejawen merupakan suatu faham / kepercayaan tentang ketuhanan, diman mereka merasa sangat dekat dengan Tuhannya. Merasa Manunggal / menyatu dengan Tuhannya.

Selasa, 23 Desember 2008

AGAMA BUDI


Mungkin menjadi suatu tanda tanya bagi kita, Apa, Siapa dan Bagaiman Agama Budhi itu?

Pada zaman dahulu sebelum Ajaran Islam masuk, di tanah Jawa sudah berkembang suatu ajaran Budha yang murni berasal dari Tanah Jawa, mengajarkan arti kehidupan, hakekat hidup dan kerukunan umat manusia.

Ada yang berkeyakinan bahwa Agama Budhi akan bangkit kembali, dan memperbaiki ( ndandani kahanane jagad ) tatanan hidup manusia. Dalam keyakinan mereka meyakini Agama Budhi akan bangkit di Indrakila ( tempat Arjuna meminta kemenangan Pendawa dalam Perang Barata Yudha ) yang juga digunakan sebagai pusat dari Ajaran Budha Jawi Wisnu.

Marilah kita telaah lebih dalam , Agama Buhi bukan merupakan Agama yang akan bangkit tapi Suatu Ajaran Jawa / Ajaran Jiwa Jawi yang akan mendominasi semua ajaran Kejawen di Tanah Jawa. Dimana Ajaran ini akan mengubah suatu permusuhan menjadi perdamaian , yang sakit menjadi sembuh, yang buruk menjadi baik.

Agama Budhi akan bangkit dari Pertapaan Indrakila tempat Sang Begawan Mintaraga, dapat kita artikan bahwa Ajaran Agama Budhi akan bangkit dari diri kita ( Mintaraga : Minta = minta, Raga = badan / diri sendiri ) yang bisa diartikan sebagai Kesadaran Umat Manusia akan arti Kehidupan, yang akan membawa semua Manusia menuju Nirwana.

JAMAN EDAN I

JAMAN EDAN

(Serat Jongko Joyoboyo)

1. Pancen amenangi jaman edan,

sing ora edan ora kaduman.

Sing waras padha nggragas,

sing tani padha ditaleni.

Wong dora padha ura-ura.

Begjane sing eling lan waspada.

2. Ratu ora netepi janji,

musna prabawane lan kuwandane.

Akeh omah ing ndhuwur kuda.

Wong mangan wong,

kayu gilingan wesi

padha doyan rinasa enak kaya roti bolu.

3. Yen bakal nemoni jaman edan

akeh janji ora ditetepi,

wong nrajang sumpahe dhewe.

Manungsa padha seneng

tumindak ngalah tan

nindakake ukum Allah.

4. Bareng jahat diangkat-angkat,

bareng suci dibenci.

Akeh manungsa ngutamakake reyal,

lali sanak lali kadang.

Akeh bapa lali anak,

anak nladhung biyunge.

5. Sedulur padha cidra,

kulawarga padha curiga,

kanca dadi mungsuh,

manungsa lali asale.

Rukun ratu ora adil,

akeh pangkat sing jahat jahil.

6. Makarya sing apik manungsa padha isin.

Luwih utama ngapusi.

Kelakuan padha ganjil-ganjil.

Wegah makarya kapengin urip,

yen bengi padha ora bisa turu.

Wong dagang barange saya laris,

bandhane ludhes.

7. Akeh wong mati kaliren

ing sisihe pangan.

Akeh wong nyekel bandha

uripe sangsara.

Sing edan bisa dandan.

Sing mbangkang bisa nggalang

omah gedhong magrong-magrong.

Wong waras kang adil uripe nggragas lan

kapencil.

8. Sing ora bisa maling padha digething.

Sing pinter duraka padha dadi kanca.

Wong bener thenger-thenger,

wong salah bungah-bungah.

Akeh bandha muspra ora karuwan larine.

Akeh pangkat drajat padha minggat

ora karuwan sababe.

9. Bumi saya suwe saya mungkret.

Bumi sekilan dipajegi.

Wong wadon nganggo panganggo lanang.

Iku tandhane kaya raja kang ngumbar

hawa napsu,

ngumbar angkara murka,

nggedhekake duraka.

10. Wong apik ditampik,

wong jahat munggah pangkat.

Wong agung kesinggung,

wong ala pinuja-puja.

Wong wadon ilang kawanitane,

wong lanang ilang kaprawirane.

11. Akeh jago tanpa bojo.

Wanita padha ora setya,

laku sedheng bubrah jare gagah.

Akeh biyung adol anak,

akeh wanita adol awak.

Bojo ijol-ijolan jare jempolan.

12. Wong wadon nunggang jaran,

wong lanang numpang slendhang pelangi.

Randha loro, prawan saaga lima.

Akeh wong adol ngelmu.

Akeh wong ngaku-aku,

njaba putih njerone dhadhu.

13. Ngakune suci, sucine palsu.

Akeh bujuk.

Wektu iku dhandhang diunekake kuntul.

Wong salah dianggep bener,

pengkhianat nikmat,

durjana saya sampurna.

14. Wong lugu keblenggu,

wong mulya dikunjara,

sing curang garang, sing jujur kojur.

Wong dagang keplanggrang,

wong judhi ndadi.

15. Akeh barang kharam,

akeh anak-anak kharam.

Prawan cilik padha nyidham.

Wanita nglanggar priya.

Isih bayi padha mbayi.

Sing priya padha

ngasorake drajate dhewe.

16. Wong golek pangan kaya

gabah den interi.

Sing klebat kliwat,

sing kasep keplesed.

Sing gedhe rame tanpa gawe,

sing cilik kecelik.

Sing anggak kalenggak.

17. Sing wedi padha mati,

nanging sing ngawur padha makmur,

sing ngati-ati sambate kepati-pati.

Cina olang-aling kepenthung

dibandhem blendhung,

melu Jawa sing padha eling.

18. Sing ora eling padha milang-miling,

mloya-mlayu kaya maling,

tudang-tuding.

Mangro tingal padha digething.

Eling, ayo mulih padha manjing.

19. Akeh wong ijir,

akeh wong cethil.

Sing eman-eman ora kaduman,

sing kaduman ora aman.

JAMAN EDAN II

20. Selot-selote besuk

ngancik tutupe taun,

dewa mbrastha malaning rat,

bakal ana dewa angejawantah,

apangawak manungsa.

21. Utang nyawa nyaur nyawa,

utang wirang nyaur wirang.

Akeh wong cinokot lemud mati.

Akeh swara aneh tanpa rupa.

Bala prewangan,

makhluk alus padha baris,

padha rebut bebener garis.

22. Tan kasat mata tanpa rupa,

sing mandhegani putra Bathara Indra,

agegaman trisula wedha.

Momongane padha dadi nayakaning prang,

perange tanpa bala,

sekti mandraguna tanpa aji-aji.

23. Sadurunge teka ana tetenger

lintang kemukus dawa ngaluk-aluk,

tumanja ana kidul sisih wetan bener,

lawase pitung bengi.

24. Parak esuk banter,

ilange katut Bthara Surya,

jumedhul bebarengan karo

sing wus mungkur.

Prihatine kawula kelantur-lantur.

25. Iku tandhane

putra Bathara Indra wus katampa

lagi tumeka ing ngarcapada,

ambiyantu wong Jawa.

Dununge ana sikile

redi Lawu sisih wetan.

Adhedukuh pindha Raden Gathutkaca,

arupa gupon dara tundha tiga.

26. Kaya manungsa asring angleledha,

apeparab Pangeraning Prang,

tan pakra anggone anyenyandhang,

nanging bisa nyembadani ruwet-rentenge

wong sapirang-pirang.

Sing padha nyembah reca ndhaplang,

cina eling, Syeh-syeh pinaringan

sabda gidrang-gidrang.

27. Putra kinasih swarga Sunan Lawu,

ya Kyai Brajamusthi,

ya Kresna,

ya Herumurti,

mumpuni sakehing laku,

nugel tanah Jawa kaping pindho.

28. Ngerehake sakabehing para jim,

setan, kumara, prewangan.

Para lelembut kabawah prentah

saeka praya kinen

abebantu manungsa Jawa.

Padha asenjata trisula wedha,

kadherekake Sabdopalon Nayagenggong.

29. Pendhak Suro nguntapake kumara,

kumara kang wus katam nebus dosanira,

kaadhepake ngarsane kang Kuwasa.

Isih timur kaceluk wong tuwa,

pangiride Gathutkaca sayuta.

Idune idu geni,

sabdane malati,

sing bregudul mesthi mati.

30. Ora tuwa ora enom,

semono uga bayu wong ora ndayani.

Nyuwun apa bae mesthi sembada,

garise sabda ora gantalan dina.

Begja-begjane sing yakin

lan setya sabdanira.

31. Yen karsa sinuyutan wong satanah Jawa,

nanging pilih - pilih

sapa waskitha pindha dewa.

Bisa nyumurupi laire

embahira, buyutira,

canggahira, pindha lair bareng sadina.

Ora bisa diapusi amarga bisa maca ati.

32. Wasis wegig waskitha

ngreti sadurunge winarah,

bisa priksa embah-embahira,

ngawuningani jaman tanah Jawa.

Ngreti garise siji-sijining umat,

tan kalepyan sumuruping gegaman.

33. Mula den udia satriya iki,

wus tan bapa tan bibi,

lola wus aputus wedha Jawa.

Mula ngendelake trisula wedha,

landhepe trisula :

pucuk arupa gegawe sirik

agawe pepati utawa utang nyawa.

34. Sing tengah sirik

agawe kapitunaning liyan,

sing pinggir tulak talak

colong jupuk winaleran.

Sirik den wenehi ati melathi,

bisa kasiku.

Senenge anyenyoba, aja kaina-ina.

Begja-begjane sing dipundhut,

ateges jantrane kaemong sira sabrayat.

35. Ingarsa begawan wong dudu pandhita.

Sinebut pandhita dudu dewa.

Sinebut dewa kaya manungsa,

kinen kaanggep manungsa

sing seje daya.

Tan ana pitakonan binalekake,

tan ana jantra binalekake.

36. Kabeh kajarwakake nganti jlentreh

gawang-gawang terang ndrandang.

Aja gumun aja ngungun,

yaiku putrane Bathara Indra

kang pambayun,

tur isih kuwasa nundhung setan.

Tumurune tirta brajamukti,

pisah kaya ngundhuh.

37. Ya siji iki kang bisa njarwakake

utawa paring pituduh

jangka kalaningsun.

Tan kena den apusi

amarga bisa manjing jroning ati.

38. Ana manungsa kaiden katemu,

uga ora ana

jaman sing durung kalamangsane.

Aja serik aja gela iku dudu waktunira,

ngangsua sumur ratu tanpa makutha.

Mula sing amenangi

gek enggala den luru,

aja nganti jaman kandhas.

Madhepa den amarikelu.

39. Begja-begjane anak putu,

iku dalan sing eling lan waspada,

ing jaman Kalabendu nyawa.

Aja nglarang dolan nglari

wong apangawak dewa,

dewa apangawak manungsa.

Sapa sing ngalang-ngalangi

bakal cures ludhes

sabraja dlama kumara.

Aja kleru pandhita samudana,

larinen pandhita

asenjata trisula wedha.

40. Iku paringe dewa.

Ngluruge tanpa wadyabala.

Yen menang datan ngasorake liyan.

Para kawula padha suka-suka

amarga adiling Pangeran wus teka.

Ratune nyembah kawula,

agegaman trisula wedha.

41. Para pandhita ya padha ngreja,

yaiku momongane Kaki sabdopalon

sing wus adus wirang.